Türkiye Uzay Ajansı ve Milli Uzay Programı

Türkiye Uzay Ajansı (TUA), 2018 yılında kurulduğundan bu yana, ülkenin uzay alanındaki vizyonunu ve teknolojik kapasitesini geliştirmek için çok sayıda iddialı projeye imza atıyor. Türkiye’nin “Milli Uzay Programı” kapsamında belirlediği hedefler, hem bilimsel hem de ekonomik açıdan ülkeye katma değer sağlamayı, genç nesilleri uzay teknolojilerine yönlendirmeyi ve uluslararası alanda rekabetçi bir aktör olmayı amaçlıyor. Bu makalede, TUA’nın yürüttüğü ve desteklediği başlıca projeleri, stratejik hedefleri ve yakın gelecekteki yol haritasını detaylı şekilde inceleyeceğiz.

Milli Uzay Programı ve Stratejik Hedefler

Türkiye Uzay Ajansı’nın ana yol haritası, 2021’de ilan edilen “Milli Uzay Programı” ile şekillendi. Bu program, uzay teknolojilerinde bağımsızlık, ulusal kapasitenin artırılması, uluslararası işbirlikleri ve bilimsel araştırmaların teşviki gibi temel stratejik amaçlar etrafında oluşturuldu. Programda yer alan 10 ana hedef arasında şunlar öne çıkıyor:

• Ay’a erişim ve bilimsel misyonlar
• Uzaya bağımsız erişim ve yerli roket teknolojileri
• Yerli ve milli uydu projeleri
• Uzay havası ve meteorolojisi araştırmaları
• Uzay sanayi ekosisteminin geliştirilmesi
• Uzay teknolojileri geliştirme bölgeleri kurulması
• Uluslararası işbirlikleri ve insan kaynağı yetiştirilmesi

Uydu Projeleri

Türksat 6A

Türkiye’nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu olan Türksat 6A, 8 Temmuz 2024’te başarıyla fırlatıldı. TÜBİTAK UZAY, TUSAŞ, ASELSAN ve CTech’in ortak çalışmasıyla geliştirilen bu uydu, Türkiye’nin uzayda kendi haberleşme altyapısını kurmasında önemli bir kilometre taşıdır. Türksat 6A, televizyon yayıncılığı, geniş bant internet ve veri iletişimi gibi alanlarda Türkiye’nin bölgesel etkinliğini artıracak.

İMECE

TÜBİTAK Uzay tarafından geliştirilen İMECE, Türkiye’nin ilk metrealtı çözünürlüklü yerli gözlem uydusudur. 15 Nisan 2023’te fırlatılan uydu, yüksek çözünürlüklü görüntüleme yetenekleriyle savunma, tarım, şehircilik ve afet yönetimi gibi alanlarda stratejik veri sağlamaktadır.

Göktürk-3

Sentetik açıklıklı radar (SAR) teknolojisine sahip Göktürk-3 gözlem uydusunun 2025 yılında yörüngeye yerleştirilmesi planlanıyor. SAR teknolojisi sayesinde, gece-gündüz ve her türlü hava koşulunda yüksek çözünürlüklü görüntü alınabilecek. Bu, özellikle savunma ve afet yönetimi için kritik bir kapasite sunacak.

Mikro Uydu ve Diğer Uydular

Türkiye, mikro uydu projelerine de yatırım yapıyor. 100 kilogram ve altındaki uyduların 400 km üzeri alçak dünya yörüngesine yerleştirilmesi için Mikro Uydu Fırlatma Sistemi Geliştirme Projesi (MUFS) yürütülüyor ve 2025’te tamamlanması hedefleniyor.

Fırlatma Sistemleri ve Bağımsız Uzaya Erişim

Mikro Uydu Fırlatma Sistemi (MUFS)

Roketsan liderliğinde geliştirilen MUFS ile Türkiye, kendi geliştirdiği roketlerle mikro uyduları uzaya fırlatabilecek. 2020’de ilk yerli sonda roketi uzay sınırını geçti ve bu alanda önemli bir dönüm noktası yaşandı. Proje tamamlandığında, Türkiye dünyada kendi mikro uydusunu fırlatabilen sayılı ülkelerden biri olacak.

Uzay Limanı Projesi

TUA, “Uzaya Erişim ve Uzay Limanı Projesi” kapsamında, Türkiye’nin kendi topraklarında veya dost ülkelerde uzay limanı kurarak bağımsız fırlatma altyapısı oluşturmayı hedefliyor. Bu sayede, hem sivil hem askeri uyduların fırlatılması için dışa bağımlılık azaltılacak.

Uzay Havası ve Bilimsel Araştırmalar

Uzay Havası Uygulama Merkezi (UHUM)

2025’te faaliyete geçmesi planlanan Uzay Havası Uygulama Merkezi (UHUM), uzay ortamındaki değişimlerin insan hayatı ve teknolojik sistemler üzerindeki etkilerini araştıracak. Merkez, uzay havası modellemeleri, yakın uzay nesnelerinin izlenmesi ve simülasyonlar gibi alanlarda akademik çalışmaları destekleyecek ve entegre edecek.

Bilimsel Misyonlar ve Ay Projesi

Türkiye, 2026’da kendi geliştirdiği araçla Ay’a ulaşmayı hedefliyor. Bu proje, ülkenin derin uzay araştırmalarında yeni bir döneme girmesini sağlayacak. Ayrıca, ilk Türk astronotunun 2024’te Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderilmesiyle insanlı uzay misyonlarında da deneyim kazanıldı.

Uluslararası İşbirlikleri ve Sanayi Ekosistemi

Axiom Space İşbirliği

Türkiye Uzay Ajansı, Axiom Space ile imzaladığı mutabakat zaptı sayesinde, kurulacak Axiom Uzay İstasyonu’nda Türk sanayisinin tedarik zincirine entegre edilmesini ve Türk mühendislerinin bu projelerde yer almasını hedefliyor. Bu işbirliği, tekstil, malzeme bilimi, ileri üretim, iletişim ve yaşam bilimleri gibi alanlarda Türkiye’nin uzay sanayi ekosistemini güçlendirecek ve gençlere ilham verecek.

Uzay Teknolojileri Geliştirme Bölgesi

Türkiye, Ar-Ge ve inovasyonu teşvik etmek, uzay teknolojilerini ticarileştirmek ve girişimciliği desteklemek için Uzay Teknolojileri Geliştirme Bölgesi kurmayı planlıyor. Bu bölge, yeni nesil start-up’ların ve sanayi kuruluşlarının uzay teknolojileri alanında üretim ve Ar-Ge yapmasını teşvik edecek.

Elektrikli İtki ve Hibrit Motor Teknolojileri

HALE Projesi

Türkiye, Hall Etkili İtki Motoru Geliştirme Altyapı Projesi (HALE) ile elektrikli itki sistemleri alanında Ar-Ge yapabileceği ilk tesise sahip oldu. Bu teknoloji, uyduların manevra kabiliyetini artıracak ve derin uzay görevleri için kritik öneme sahip olacak.

Delta V ve Hibrit Motorlar

Delta V tarafından geliştirilen milli ve özgün hibrit motor teknolojili roketler, hem Ay misyonu hem de ileriye dönük derin uzay görevlerinde kullanılacak. Türkiye, bu alanda kendi motor teknolojisini geliştirerek dışa bağımlılığı azaltmayı ve inovasyon kapasitesini artırmayı hedefliyor.

Geleceğe Yönelik Hedefler ve Vizyon

Türkiye Uzay Ajansı, 2053 vizyonu kapsamında, uzayda bağımsız hareket edebilen, kendi uydusunu ve roketini üretebilen, bilimsel misyonlar gerçekleştiren ve uluslararası projelerde söz sahibi olan bir ülke olmayı amaçlıyor. Bu vizyon çerçevesinde;

• Ay’a bilimsel araç gönderilmesi,
• Uzay limanı ve fırlatma altyapısının kurulması,
• Bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi geliştirilmesi,
• Uzayda sürdürülebilir sanayi ve ticarileşme,
• Gençlerin ve girişimcilerin uzay ekosistemine katılımı gibi hedefler ön plana çıkıyor.

Sonuç

Türkiye Uzay Ajansı, ulusal ve uluslararası işbirlikleriyle, yerli ve milli teknolojilere dayalı projelerle ve iddialı bilimsel hedeflerle ülkenin uzay yolculuğunda önemli bir aktör haline gelmiştir. Türksat 6A ve İMECE gibi uydular, Göktürk-3 ve mikro uydu fırlatma sistemleri, Ay misyonu, uzay havası araştırmaları ve sanayi işbirlikleri, TUA’nın vizyonunu ve stratejik kararlılığını yansıtmaktadır. Önümüzdeki yıllarda, Türkiye’nin uzayda daha etkin, bağımsız ve yenilikçi bir ülke olarak öne çıkması beklenmektedir.